Gepensioneerde docenten maken het verschil als coach voor zij-instromers

Nieuwsbericht | 03-04-2025 | 15:41

In de onderwijsregio Groene Hart, wordt actief gezocht naar duurzame oplossingen voor het personeelstekort. Een krachtig voorbeeld is in de inzet van pensionado’s: ervaren, gepensioneerde leraren die zij-instromers intensief begeleiden. Deze aanpak zorgt ervoor dat startende leraren behouden blijven voor het onderwijs. Door maatwerkbegeleiding, lesobservaties en coaching op de werkvloer krijgen zij-instromers ondersteuning die ze nodig hebben om sterk voor de klas te staan. Dit initiatief bewijst dat pensionado’s een onmisbare rol kunnen spelen in het onderwijs en dient als inspiratie voor andere onderwijsregio’s.

Ik blijf nog wat langer in het onderwijs

Met ruim 40 lesjaren op de teller en 25 jaar ervaring als opleider van nieuwe leraren kan Marja zeker zeggen dat ze nog genoeg te bieden heeft aan het onderwijs. Ze is bekend met de uitdagingen waar startende docenten en zij-instromers voor staan. "Het is geweldig om te zien hoe beginnende leraren zich ontwikkelen," vertelt ze enthousiast. "Ze komen vaak met veel passie het onderwijs in, maar de praktijk is intens. Als coach help ik hen om structuur in hun lessen te krijgen, zelfvertrouwen op te bouwen en effectief om te gaan met hun klas."

Wat deze begeleiding uniek maakt, is de intensiteit en persoonlijke aanpak. "Wij kunnen als coaches echt de tijd nemen voor een zij-instromer. Waar een reguliere coach binnen de school vaak beperkte ruimte heeft, kunnen wij flexibel inspelen op wat iemand nodig heeft," legt Marja uit. "Of dat nu een wekelijks reflectiegesprek is, lesobservaties of zelfs praktische tips voor orde houden in de klas."

Een win-win situatie

Marja ervaart haar rol als gepensioneerde coach als bijzonder waardevol. "Voor mij is het een kans om nog steeds betrokken te blijven bij het onderwijs, zonder de volle verantwoordelijkheid van een eigen klas," vertelt ze. "Ik zie hoe belangrijk het is voor zij-instromers om iemand te hebben die naast hen staat, die hen helpt te reflecteren en vertrouwen geeft. Soms zijn het kleine aanpassingen in hun aanpak die een groot verschil maken."

Niet alleen de zij-instromers profiteren van deze aanpak, ook de gepensioneerde coaches zelf ervaren er veel voldoening in. "Veel collega’s die met pensioen gaan, missen het onderwijs en de interactie met leerlingen en collega’s," vertelt Peter van Dijk, de initiatiefnemer van dit project in de onderwijsregio. "Door als coach actief te blijven, kunnen ze hun expertise blijven inzetten, zonder de werkdruk van een volledige baan." Peter is bestuurder en schoolleider binnen scholengroep De Goudse Waarden. Hij kent het klappen van de zweep in het onderwijs vanuit verschillende rollen.

Van idee naar realiteit

Het idee voor dit initiatief ontstond toen drie docenten met pensioen gingen. Peter van Dijk merkte dat zij nog betrokken wilden blijven bij het onderwijs en dat zij-instromers behoefte hadden aan intensieve begeleiding. "We zagen dat het werven van zij-instromers niet genoeg was. Als we hen niet goed begeleiden, haken ze te snel af," zegt Peter. "Toen deze gepensioneerde collega’s aangaven dat ze niet helemaal uit het onderwijs wilden stappen, ging er bij mij een lampje branden. Dit was de perfecte oplossing."

De eerste gepensioneerde coaches begonnen op kleine schaal binnen De Goudse Waarden, maar het project groeide snel. Inmiddels worden gepensioneerde docenten uitgeleend aan verschillende scholen in de regio om hun expertise breder in te zetten. Dit sluit aan bij de bredere aanpak van Onderwijsregio Groene Hart, die zich richt op het behouden van leraren en het ondersteunen van zij-instromers. Wat dit initiatief uniek maakt, is dat gepensioneerde coaches veel meer tijd en flexibiliteit hebben dan reguliere coaches binnen een school. "Een reguliere coach is vaak een docent die naast zijn of haar lessen nog begeleiding moet geven. Dat betekent dat er beperkte tijd en ruimte is om echt intensief met een zij-instromer aan de slag te gaan," legt Peter uit. "Een gepensioneerde coach heeft daarentegen de mogelijkheid om uitgebreid de tijd te nemen, lessen te observeren en veel dieper op de begeleiding in te gaan. Dit zorgt voor een veel effectievere ondersteuning."

De kracht van zij-instromers

Peter van Dijk is enthousiast over zij-instromers en ziet hen als een waardevolle toevoeging aan het onderwijs. "Deze mensen brengen zoveel ervaring mee vanuit andere sectoren en hebben vaak al een gezin. Dat betekent dat ze niet snel schrikken van tieners en goed kunnen omgaan met verschillende persoonlijkheden in de klas," vertelt hij. "Hun levenservaring helpt hen om flexibel en veerkrachtig te zijn. Dat is een enorme kracht in het onderwijs."

Toch is het voor deze groep niet eenvoudig om zonder ondersteuning voor de klas te staan. "Lesgeven is een vak apart. Je moet niet alleen de stof beheersen, maar ook weten hoe je een klas meeneemt in je verhaal, hoe je orde houdt en hoe je omgaat met allerlei onverwachte situaties. Daar helpen onze gepensioneerde coaches hen bij." Dit initiatief draagt direct bij aan het verminderen van het personeelstekort. De instroom van nieuwe leraren is noodzakelijk, maar zonder een goed vangnet vallen veel zij-instromers vroegtijdig uit. "We hebben gemerkt dat een zij-instromer zonder goede begeleiding zich al snel overweldigd voelt. Door deze intensieve coaching blijven ze beter overeind en ontwikkelen ze zich sneller tot zelfstandige leraren."

De toekomst van dit initiatief in de onderwijsregio

Het succes heeft inmiddels de aandacht getrokken van andere scholen in dezelfde regio en andere onderwijsregio’s. Het doel is om het netwerk van gepensioneerde coaches verder uit te breiden, zodat nog meer aangesloten scholen en zij-instromers hiervan kunnen profiteren. "Er ligt een enorme kans om dit concept in andere regio’s uit te rollen," zegt Peter. "Er zijn zoveel ervaren docenten met een schat aan kennis. We moeten die blijven benutten."

Daarnaast wordt bekeken hoe dit project beter kan aansluiten op het bestaande onderwijssysteem. "We denken bijvoorbeeld aan een vast traject waarin gepensioneerde coaches standaard worden ingezet bij nieuwe zij-instromers. Op die manier kunnen we op langere termijn een stabiele oplossing bieden voor de tekorten in het onderwijs," vertelt Peter.