Wat kan de knelpunten bij tekortvakken verminderen?

Doel van het onderzoek

Centerdata, CAOP en MOOZ onderzochten de knelpunten bij vakken met een tekort aan docenten. Per tekortvak brachten de onderzoekers mogelijke oplossingen in kaart. Dit deden ze aan de hand van data-analyse (DUO-data, arbeidsmarktramingen en enquêtegegevens). Daarnaast voerden ze een Delphi-studie uit. Hierbij interviewden ze deelnemers, waarna ze de interviewresultaten toetsten bij nieuwe deelnemers. Deze Delphi-studie richtte zich op knelpunten, mogelijke maatregelen én op de haalbaarheid en effectiviteit van deze maatregelen.

Innovatie-inspiratie voor de onderwijsregio

• Voor wiskunde wezen deelnemers van de Delphi-studie de volgende maatregelen aan als het meest haalbaar en effectief:
  • Omscholingstrajecten
  • Goede rolmodellen neerzetten
  • Loopbaan- en ontwikkelmogelijkheden uitbreiden
• Meest haalbaar en effectief voor natuurkunde:
  • Brede inzetbaarheid, breder dan alleen natuurkunde
  • Differentiëren in beloning
  • Omscholingstrajecten
  • Hybride opleidingen
• Meest haalbaar en effectief voor scheikunde:
  • Het imago van de lerarenopleiding verhogen
  • Omscholingstrajecten
• Meest haalbaar en effectief voor Duits:
  • Het schrappen van het instellingscollegegeld
  • Werken aan imagoverbetering onder scholieren
  • Het vak voor meer middelbare scholieren verplichten
  • Professionele ontwikkeling van docenten
• Meest haalbaar en effectief voor Frans:
  • Het begrenzen van lesuren, klassengrootte en neventaken
  • Werken aan imagoverbetering onder scholieren
  • Behoud MVT-curriculum (Moderne Vreemde Talen)
• Meest haalbaar en effectief voor Nederlands:
  • De overstap vanuit aanpalende beroepen aantrekkelijk maken
  • Andere inrichting (master)opleiding
  • Betere begeleiding van starters
  • Werken aan imagoverbetering onder scholieren
     

De belangrijkste bevindingen voor de onderwijsregio

1.    Hoe staat het met de aanwas van zij-instromers bij tekortvakken?

Bij publicatie van het onderzoek in 2021 werd het tekortvak natuurkunde het vaakst door zij-instromers gegeven. In totaal werd 2,7% van deze lessen verzorgd door een zij-instromer.

2.    Bètavakken

Bij bètavakken, zoals wiskunde en natuurkunde, lonkt voor studenten het bedrijfsleven en de wetenschap. Afgestudeerden van tweedegraads lerarenopleidingen kunnen daar vaak op hogere salarissen rekenen. Bovendien geven studenten aan dat ze in deze vakken beperkte doorgroeimogelijkheden zien, waardoor ze sneller hun plafond bereiken. Middelbare scholieren kiezen soms liever voor brede bètaopleidingen, omdat zij zich dan gevoelsmatig niet direct vastleggen.

3.    Talen

Bij talen zit vooral het imago dwars. Soms zijn ook de opleidingsmogelijkheden beperkt. De hbo-master Duits wordt bijvoorbeeld maar op drie locaties in Nederland aangeboden. Ook is de zij-instroom bij het vak Frans een stuk lager dan bij andere tekortvakken.

Dit artikel biedt inspiratie voor onderwijsregio's en vat een onderzoeksrapport kort samen. Let op dat samenvattingen soms nuances missen. Bovendien zijn de onderzoeksresultaten nooit een garantie op succes, omdat de situatie in de regio kan verschillen van de onderzoekscontext.