Lopende trajecten en huidige stand van zaken (laatst bijgewerkt op 10 december 2024)

Bron: Het ministerie van OCW

1. Groepsleraar 12+

In delen van het voortgezet onderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs, het praktijkonderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs (entree en mbo 2) is een groeiende behoefte aan sterk pedagogisch-didactisch onderlegde groepsleraren. Een groepsleraar is een vaste kracht voor een klas of groep, die alle of de meeste vakken onderwijst, terwijl een vakleraar hetzelfde vak doceert aan meerdere groepen leerlingen of studenten. Groepsleraren bieden rust en duidelijkheid; de pedagogische en didactische vaardigheden sluiten goed aan op de behoefte van individuele leerlingen. Uit onderzoek is gebleken dat leraren met een pabo-diploma goed pedagogisch en didactisch onderlegd zijn om het werken met deze doelgroepen. Echter missen zij kennis over de doelgroep en is aanvullende scholing is echter nog nodig. Op dit moment kan een pabo opgeleide leraar met aanvullende scholing lesgeven in de onderbouw van basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen van het vmbo.

Huidige stand van zaken: De ambitie is zorgen voor voldoende en kwalitatief goede groepsleraren 12+ voor optimale leeropbrengsten voor de doelgroepen met aandacht voor niveau basisvaardigheden. Na uitvoering van het plan van aanpak moet er een advies liggen voor een traject voor een groepsleerkracht 12+ die ingebed kan worden in het bevoegdheden- en of opleidingsstelsel en het S-HRM-beleid van de scholen.

2. Experimenten

Hier volgt meer informatie over in januari 2025.

3. Clusterbevoegdheid

Het huidige bevoegdhedenstelsel in het funderend onderwijs wringt rondom de beroepsgerichte vakken in het vmbo, praktijkonderwijs en delen van het voortgezet speciaal onderwijs. Het beroepsgerichte curriculum verandert qua vorm en inhoud snel. Het beroepsgerichte curriculum is continu in ontwikkeling. De technische en technologische ontwikkelingen op de arbeidsmarkt maken het noodzakelijk dat scholen hun curriculum regelmatig actualiseren. Ontwikkelingen als elektrische voertuigen en drones zijn nu niet meer uit ons dagelijks leven te denken, maar dat was tien jaar geleden ondenkbaar. Het bevoegdhedenstelsel en de lerarenopleidingen kunnen de curriculumvernieuwingen in de beroepsgerichte programma’s, beroepsgerichte keuzevakken en praktijkgerichte programma’s niet bijbenen, waardoor het nagenoeg onmogelijk is om voldoende leraren hiervoor bevoegd te krijgen en te houden.

De Landelijke Werkgroep Bevoegd heeft het voorstel gedaan om de bevoegdheden van de praktijkgerichte vakken in het vmbo, praktijkonderwijs en delen van het vso te clusteren tot bredere bevoegdheidsgebieden. Hierdoor is het bevoegdhedenstelsel beter in staat om mee te bewegen met de ontwikkelingen van het beroepsgerichte curriculum.

Huidige stand van zaken:

Het ministerie van OCW bereidt een wetswijziging voor.

4. Maatwerktraject vakmensen

Het ontbreken van een goede aansluiting tussen lessen – bevoegdheden – opleidingen leidt tot meer onbevoegd gegeven lessen, met name in het vmbo. Dit is een onwenselijke situatie. Vakmensen met een MBO-4 diploma en die versneld een bevoegdheid willen halen om les te geven in een beroepsgericht vak van het vmbo komen in het huidige stelsel niet altijd in aanmerking voor een ZIB-traject en ook niet voor een PDG-traject. Daarnaast is het vooruitzicht van het volgen van een volledige lerarenopleiding inclusief het toelatingstraject een te grote drempel voor deze groep. Hiervoor moet een maatwerkprogramma komen dat resulteert in een diploma met civiel effect. 

5. Gespecialiseerd onderwijs

Alle leerlingen hebben recht op goed onderwijs dat hen helpt in hun ontwikkeling. Ook als je zeer moeilijk leert of een meervoudige beperking hebt. Het huidige bevoegdhedenstelsel is vooral goed ingericht voor de gemiddelde leerling op het reguliere onderwijs (met een leeftijd tussen 4-12 jaar) en minder goed toegerust voor kwetsbare leerlingen in het (v)so tussen de 4 en 20 jaar met een soms afwijkende ontwikkelleeftijd.

Leerlingen in het uitstroomprofiel dagbesteding worden vanuit het vso toegeleid naar een voorziening voor dagbesteding. Het onderwijs binnen dit uitstroomprofiel richt zich op competentieontwikkeling rond wonen, vrije tijdsbesteding en burgerschapsvorming. Binnen het uitstroomprofiel dagbesteding onderscheiden we:
• arbeidsmatige dagbesteding;
• taak- of activiteitgerichte dagbesteding;
• belevingsgerichte dagbesteding

Uit twee grote enquêtes van de gezamenlijke lerarenorganisaties over het bevoegdhedenstelsel blijkt dat leraren zich na de lerarenopleiding (pabo) onvoldoende toegerust  voelen om les te geven aan de leerlingen in het vso uitstroomprofiel dagbesteding. Daarnaast is er een groep professionals met passende competenties om met deze doelgroep te werken. Zij moeten de pabo doorlopen om bevoegd les te mogen geven. Dit terwijl de pabo niet (specifiek) voorbereid op deze doelgroep. Dit betekent dat ze een intensief opleidingstraject moeten doorlopen zonder directe relevantie voor de doelgroep. Dit leidt tot frustratie, mogelijk tot uitval en ook tot het besluit het traject niet te doorlopen. Het verhoogt de kans op onbevoegden voor de klas.

Huidige stand van zaken:

Vanuit de sectorraad GO is er via het werkplan Samen voor het beste onderwijs verzocht om te komen met een voorstel voor een maatwerktraject voor uitstroom dagbesteding en arbeid. Deze worden op dit moment uitgewerkt.

6. Teambevoegdheid 10-14

Het kabinet wil dat de overstap van de basisschool naar de middelbare school voor alle leerlingen makkelijk is. Soms kan een school met 10-14-onderwijs voor leerlingen een oplossing zijn. Op de volgende pagina lees je meer over de teambevoegdheid 10-14:

• 10-14-onderwijs | Voortgezet onderwijs | Rijksoverheid.nl

Webinar over bevoegdheden (april 2024)

Het ministerie van OCW nam in april 2024 de onderwijsregio's mee in het thema bevoegdheden. De volgende onderwerpen zijn toen besproken:

• De context en historie van het bevoegdhedenstelsel: een complexe kwestie
• Informatie over de huidige werkgroep bevoegdheden
  • Wat doet deze werkgroep?
  • Wie nemen er deel aan de werkgroep?
• Waar wordt momenteel aan gewerkt?
  • De basis is het werkplan, (zie pagina 6)
  • Daarnaast wordt er gewerkt aan de uitvoering van motie Peters
  • En gebruikt OCW samen met de partners de wettelijke experimenteerruimte om te verkennen of het bevoegdhedenstelsel optimaler kan worden ingericht.